స్రష్టకష్టాలు

అష్టకష్టాల గురించి మనందరికీ తెలుసు .. 

కష్టాల బ్యూటీ కాంటెస్ట్ లో అష్టకష్టాలకే కిరీటం తొడగబడుతుంది. 

కానీ వాటిని మించిన కష్టాలు కొన్ని ఉన్నాయి .. అవే కళాకారుల కష్టాలు .. కళను సృష్టించే కళా స్రష్టల కష్టాలు .. స్రష్టకష్టాలు. (అసలు కళ ఎందుకు అనేవారు చివరి పేరాగ్రాఫ్ చదివి మళ్ళీ ఇక్కడికి రావచ్చు) 

కళ ని జీవనశైలి గా, భుక్తి-ముక్తి మార్గంగా ఎంచుకొన్న వారి గురించే ఇక్కడ మాట్లాడుకుంటున్నాం. (వీకెండ్స్ లో కథక్  క్లాసెస్ కి వెళ్తున్న వారు, చిన్నప్పుడు ఎప్పుడో సంగీతం నేర్చుకుని ఇప్పుడు మర్చిపోయిన వాళ్ళు, ఇంట్లో ఏదో ఒక musical instrument/డాన్స్ గజ్జెలు ఉన్నవారు, సరదా కి అప్పుడప్పుడూ బొమ్మలు వేసుకొనే వారు...  వీళ్ళని hobbyists అంటారు.)

స్రష్టకష్టాలు  = అష్టకష్టాలు  + ఇంకొన్ని కష్టాలు 

కష్టాల గురించి మాట్లాడుకొనే ముందు క్లుప్తంగా సుఖాల గురించి కూడా మాట్లాడుకుందాం (క్లుప్తంగా ఎందుకంటే కొన్నే ఉంటాయి కాబట్టి 😉)

కళ వల్ల తోటివారిలో ఓ ప్రత్యేకమైన గుర్తింపు ఏర్పడుతుంది. ఆ అమ్మాయి పాటలు బాగా పడుతుంది అనో, వాడు బాగా బొమ్మలు వేస్తాడు అనో స్కూల్ టైం నుంచీ వీరిని ప్రత్యేకంగా introduce చెయ్యడం జరుగుతూ ఉంటుంది. Performing arts అయితే ఇక చెప్పనే అక్కర్లేదు... స్టేజి మీద spot light లో ఉండే అవకాశం. సెలెబ్రిటీ స్టేటస్. యశస్సు. కళాకారులకి లభించే గొప్ప perks లో ఇది ఒకటి. అభిమానులు - మన కళని ఇష్టపడే మనుషులు .. మనం ఏది రాసినా, తీసినా, చేసినా తియ్యటి compliments తో అభిమానం పంచే వారు! బిరుదులూ సత్కారాలూ పురస్కారాలు, మీడియా లో ఇంటర్వ్యూలు... 

ఇంక ఏ ఇతర వృత్తి లో లేని attention ఈ రంగానికి ఉంది. 

కానీ తమాషా ఏంటంటే ఆ attention ఓ కళాకారుడి కష్టాల మీదకి ప్రసరించదు. 

కళని నమ్ముకుని జీవనం సాగించడం లో చాలా కన్నీళ్లు ఉన్నాయి. 

మాకు తెలుసు అన్నవారికి కూడా తెలియనివి ఉన్నాయి. 

ముందే చెప్పినట్టు గా ఇందులో అష్టకష్టాలు ఉన్నాయి ... 

అప్పు, యాచన, ముసలితనం, వ్యభిచారం, చోరత్వం, దారిద్య్రం, రోగం, ఎంగిలి భోజనం

కళను నమ్ముకోవడం లో మొదట వేధించే సమస్య Financial insecurity. కళ కి సంబంధించిన ఉద్యోగాలు చాలా తక్కువ. చాలా వరకూ art  teaching వైపు ఉంటాయి. వాటిలో job security ఉన్నవి ఇంకా తక్కువ. ఇంకొక ప్రమాదకరమైన పరిణామం ఏంటంటే ఇప్పుడు art = charity అన్నట్టు చూస్తున్నారు. కళాకారులు కూడా వేదిక లభిస్తే డబ్బులు అడగలేని పరిస్థితి. Opportunity ఇచ్చాము కాబట్టి డబ్బు ఇవ్వము అనే వైఖరి! సమాజం లో కూడా టికెట్టు కొని కళా ప్రదర్శన లకి వెళ్ళే కాలం చెల్లిపోయింది. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో అప్పు, యాచన, దారిద్య్రం ఇవన్నీ పెద్ద ఆశ్చర్యకరమైన పరిణామాలేమీ కావు.

ముసలి తనం ... ఇది కళాకారులకి రెండు రకాలు. డబ్బులేని ముసలితనం ఒక ఎత్తైతే తమ ఆలోచనలు ప్రస్తుత తరానికి suit అవ్వక ఒక కళాకారుడు relevance కోల్పోవడం ... రెండో ముసలితనం - ఇష్టం లేకున్నా ఓ కళాకారుడిని forced retirement లోకి నెట్టేస్తుంది. ఇంకా ఎంతో చెయ్యాలనుకుంటాడు కళాకారుడు. కుదరదు అంటుంది కాలం. 

వ్యభిచారం - literally, figuratively దీని బారిన పడవలసి వస్తుంది కళలో... ఇష్టం లేకుండా, మనసు అంగీకరించకుండా డబ్బు కోసమో అవకాశం కోసమో. అంత ఆరాటం దేనికి? No చెప్పచ్చు గా అనచ్చు. కానీ అనద్దు ప్లీజ్. అంత కష్టమైన choice తీసుకున్నప్పుడే తెలియాలి .. వారు ఆ కళ పట్ల ఎంత passionate గా ఉన్నారో. 

చోరత్వం - ఏది పోయినా బాధే. కానీ నగలు, చీరలు, డబ్బు మళ్ళీ సంపాదించుకోవచ్చు. ఓ ఐడియా చోరీ అయితే ఇంక దాన్ని మర్చిపోవలసిందే. జీవితాంతం వేరే వారి పేరు మీద చెలామణీ అవుతున్న తన ఐడియా ని చూసి బాధ దిగమింగుకోవలసిందే. కోర్టులో కేసు వేయచ్చు కదా అనేవారు 'యాచన, దారిద్య్రం, అప్పు' అనే పేరా చూడుడు. 

రోగం - జరిగితే రోగం అంత సుఖం లేదన్నారు. ఒక కళాకారుడికి .. జరగదు. 

ఎంగిలి భోజనం - 'నా దగ్గరో కాన్సెప్ట్ వుందోయ్' అంటాడు డబ్బు పెట్టేవాడు. అది నా ఆలోచన కన్నా గొప్పదేం కాదు. Actually, అస్సలు గొప్పది కాదు. కానీ యెదుటనున్నవాడు డబ్బు పెట్టేవాడు. ఈ ఎంగిలి ఆలోచన ని నేను స్వీకరించాలి. నిజమే .. నో చెప్పే హక్కు ఉంది ... కానీ నో చెప్పే luxury ఉండద్దూ? 

ఇవి కేవలం అష్టకష్టాలు ... 

ఇవి కాక ఓ సగటు కళాకారుడు అనుభవించేవి 

 Indifference - తన కళ పట్ల సమాజం లో ఉన్న ఉదాసీనత ఒక కళాకారుడిని బాగా కుంగదీస్తుంది. 72 మేళకర్తల్లో కృతులు సాధన చేస్తాడు ఓ సంగీతజ్ఞుడు. 'carnatic music ఎవరు వింటున్నారండీ' అని తీసిపారేస్తే అతని కళ ఏం కావాలి? ఇప్పుడు సమాజం లో భారతీయ కళల పట్ల ఉన్న వైఖరి ఇదే కదా .. డబ్బు, కీర్తి, బిరుదులు .. వీటన్నిటి కంటే ముందు కళాకారుడికి కావాల్సింది audience ... వీళ్లేరి? ఓ మంచి ప్రాస రాస్తే 'భలే' అనేవారేరి? 'టెలుగు చదవడం రాదు' అనే వారు తప్ప! 

అర్ధం చేసుకోకపోవడం -  ఓ కళాకారుడి lifestyle చాలా భిన్నంగా ఉంటుంది .. ఇంట్లోనే ఎక్కువ సేపు గడపాల్సి రావచ్చు ... ఒంటరిగా ఉండవలసి రావచ్చు... తన కళకి ప్రస్తుతం గుర్తింపు లేకపోవచ్చు ... తన కళ లో తన శైలి ఏంటో ఇంకా ఆ కళాకారుడు కనుగొనకపోవచ్చు .. ఈ struggles మధ్య అతనికి కావాల్సింది కొంత support, కొంత understanding.  ఇది ముందు అతని కుటుంబం నుంచి, చుట్టాల నుంచి, స్నేహితుల నుంచి రావాలి. అలా రాని రోజు అతని కళ చాలా negative గా ఎఫెక్ట్ అవుతుంది. 

 Insensitivity - ఓ వైపు సున్నితమైన రచనలు చేసే వారిని పొగుడుతారు కానీ ఆ రాసే వ్యక్తిని మాత్రం 'మీరు ఇంత సున్నితంగా ఉండకూడదండి' అంటారు. అందరు కళాకారులు సున్నిత మనస్కులే. కానీ సమాజం వారి తో చాలా insensitive గా డీల్ చేస్తుంది. ప్రోత్సాహం లేకపోగా కళలని ఎంచుకున్నందుకు విమర్శించడం, art etiquette లేకపోవడం (ఏది ఒక పాట పాడు అని అడుగుతారు .. పాట అందుకోగానే వారిలో వారు మాట్లాడుకోవడం మొదలుపెడతారు!), హేళన చెయ్యడం (కవులకి, నటులకి ఇది బాగా అనుభవం)...  'పట్టించుకోకూడదు' అని అనచ్చు. ఓ హాస్య కళాకారుడు అన్నట్టు 'అబ్బా ఛా!' 

స్వాతంత్రం - తన ఆలోచనలని ఎటువంటి సంకోచం, compromise, overridings లేకుండా బయటికి తీసుకువచ్చే స్వాతంత్రం ఓ కళాకారుడికి సమాజం ఇవ్వాలి. కళాకారుడు స్వతంత్రుడు కాని సమాజాల గురించి చరిత్ర లో చదువుకున్నాం. కళాకారుడు తను అనుభవించిన నిజాన్ని తన కళ ద్వారా ప్రదర్శిస్తాడు. ఆ నిజాన్ని చూడలేకపోయినా, ఆ కళాకారుడి అభిప్రాయానికి tolerance చూపించలేకపోయినా అది ఆ కళాకారుడి problem కాదు సమాజానిది. కానీ ఇది చివరికి కళాకారుడి మెడకే చుట్టుకుంటుంది .. అందుకనే ఇక్కడ 'కళాకారుడి కష్టాలు' లో లిస్ట్ చేయవలసి వస్తోంది. 

Artists కి అసలే కొన్ని internal struggles ఉంటాయి. 

నిరంతర కళా సాధన (సినిమాలో చూపించినట్టు ఆ సాధన కొండల మీద, నదుల దగ్గర... అందమైన ప్రదేశాలలో రెండు నిముషాలలో పూర్తయ్యే montage లాగా ఏమీ జరగదు .. రోజూ ఒకే గది లో ... రకరకాల సమస్యల మధ్య  సాగాలి) 

Doubts ... అసలు నేను కళని నమ్ముకొని కరెక్టే చేస్తున్నానా? పోనీ ఏదైనా ఉద్యోగం చూసుకోనా? ఆమ్మో .. కళ లేకుండా ఉండగలనా? అవునూ ... ఈ ఐటం ఈ స్టేజ్ కి తగునా? ఇది చూసేవాళ్ళకి నచ్చుతుందా? అసలు ఎవరైనా వస్తారా? ఈ నెల ఎలా గడిచేది? ఓ కొత్త ఐడియా ... భలే ఉంది ఈ ఐడియా .. ఎవరికి చెప్తే పని అవుతుంది? వాళ్ళకి చెప్తే కొట్టేస్తారేమో! వీళ్ళు అసలు ఇలాంటి ఐడియాలు వింటారా? ఇది ఎలాగైనా చేస్తే అందరికీ నచ్చుతుంది .. నచ్చుతుందా? నేనే నచ్చుతుంది అనుకుంటున్నానా? ఇలా ఉంటుంది ఓ కళాకారుడి ఆలోచనా ప్రపంచం. ఇవి చాలక బయటి ప్రపంచం! 

ఇంత ఎందుకు? ఉద్యోగం చేస్కోవచ్చు కదా? అని అనచ్చు. 

చాలా మంది అలా చేస్తున్నారు కూడా. ఏదో ఒక కళ కలిగి ఉన్నా దాన్ని అప్పుడప్పుడూ సాధన చేస్తూ, ఆదాయ మార్గం గా ఆధార పడక వేరే ఉద్యోగం/వ్యాపారం  చేసుకొనే వారు ఆ కళని ఎంత మిస్ అవుతున్నారో వారినే అడగండి. 

Art is not a choice. It's a voice. దాని మాట విని తీరాల్సిందే. ఇంకో చోట ఆనందం దొరకదు. ఇమడలేం. మనం మనం కాదు. ఇది తెలిస్తే 'ఇంకో పని చేస్కోవచ్చు కదా' అనే సలహా ఇవ్వరు. ఇన్ని కష్టాలున్నా, ఏ విధంగా feasible కాకపోయినా ఇంకా కళాకారులు ఎందుకున్నారు అంటే ఇదే సమాధానం. 

నిజానికి ఇన్ని కష్టాలు ఉండవలసిన అవసరం లేదు. ఓ సమాజానికి కళ ఎంత అవసరమో ఆ సమాజానికి తెలిస్తే.   

కొన్ని రోజుల క్రితం ఈ చిన్న కథ చదివాను ఒక FB post లో. 

రాతి యుగం నాటి కాలం లో ఇద్దరు తల్లులు మాట్లాడుకుంటున్నారట. మొదటి ఆవిడ 'మా వాడు చాలా బాధ్యత కలవాడు. రోజూ వేటకెళ్లి మా అందరికీ ఆహారం తెస్తాడు .. జీవితానికి కావాల్సిన విద్యలన్నీ నేర్చుకుంటాడు' అంది. రెండో ఆవిడ నిట్టూర్చి 'మా వాడూ ఉన్నాడు .. ఎందుకూ? రోజూ ఆ గుహల్లో కెళ్ళి యేవో పిచ్చి గీతాలు గీస్తూ ఉంటాడు' అని వాపోయిందట. కొన్ని శతాబ్దాలు గడిచాయి. మొదటి ఆవిడ కొడుకు చేసిన పనుల తాలూకు ఏ ఆనవాలూ మిగల్లేదు. కానీ రెండో ఆమె కొడుకు గీసిన 'పిచ్చి గీతలు' మానవ పరిణామక్రమాన్ని అర్ధం చేస్కోవడం లో దోహదపడ్డాయి. 

ఇదే కళ చేసేది. 

Art may not be something you want. It is something you NEED.